Act 7 | SBE | STEP | Na taukaitalasam saesaena Setepano ye henamaiyei, “Teina hedehedede ta meta mamohoi?”

Acts 7

Setepano yona hedehedede Sunedeli unai

1 Na taukaitalasam saesaena Setepano ye henamaiyei, “Teina hedehedede ta ^{▼▼7:1Hedehededewa iya ede hedehedede Apo 6:13-14 unai ta hasili wa.} meta mamohoi?” 2 Na Setepano ye wane, “Kagu kahao yo tamaguwao, kwa lapulapui. Yoda Yaubada namanamalina ye taumasalaha kada kulutubu Abelahama unai huyana sola ye miyamiya Mesopotamiya unai, nige sola ye dahalai ye lau Halana. 3 Yaubada ye hededelau unai ye wane, “Kam bodao yo yom magai ku laugabaedi na ku lau magai hesau kabo ya hekitago.” 4 Kabo yona magai wa ^{▼▼7:4Abelahama yona magai meta NIV unai se kuli “land of the Chaldeans”, iya ede Mesopotamiya.} ye laugabaei na ye lau Halana unai ye miya, kana siga Abelahama tamana ye boita. Na kabo Yaubada ye hetamali ye laoma teina yoda magai ta unai ye miya. 5 Na Yaubada nige tano hesau ye mosei Abelahama, nige bena teuna. Na ye hededehesunuma moei meta kabo tano ne ye mosei iya yo kana isimulita udiyedi. Na huyana ne unai sola nige Abelahama natuna. 6 Yo hinage Yaubada ye wane Abelahama kana isimulita kabo se lau tamowai hekadiyo yodi magai unai se miya na menai kabo se hemala laolaoma. Temenai kabo se hemala magai ne tamowaidiyao yodi taupaisowa tahitahi, yo kabo se kabihenayaidi bolimai 400. 7 Na kabo Yaubada yona hedehedede ye tubei ye wane, “Magai ne tamowaidiyao kabo ya hekamkamnadi. Na mulina ne unai kabo kam isimulita magai ne se laugabaei na se laoma teina teha ta unai kabo se tabaꞌohu kaliguwai.” 8 Na kabo pelitome ^{▼▼7:8Pelitomemeta loheya dahina teuna se bolihai.} ye mosei Abelahama, meta yodi talam wa ^{▼▼7:8Yodi talam wasana meta Genesis 17 unai ta hasili.} se hemamohoiyei. Na kabo Abelahama natuna Isako ye labasi, na mayadai haligigi-haiyona mulina ne unai ye hepelitome. Na kabo Isako iya natuna Yakobo ye labasi, na iya natunao ede tamadao ^{▼▼7:8Tamadaokaniyona edekada kulutubu, siya ede Yakobo natunao saudoudoi-labui (12).} saudoudoi-labui, na maudoidi se hepelitomedi.

9 Yakobo natunao wa kadi kaha Yosepa se kaikalomagigiliyei, na se lokunegabaei na ye lau Aikupito ye hemala yodi heyayai tauhaina. Na Yaubada meta iya maiyana 10 na ye gilihai yona pilipili maudoidi udiyedi, yo hinage ye hesonoga. Ede Palao Aikupito yodi wasawasa Yosepa ye tolesae ye hemala Aikupito maudoina yo hinage wasawasa wa yona kabamiya ^{▼▼7:10 Palao yonakabamiyameta Dimdim unai se hededede ‘palace’, meta gana luwana ne unai numa se bado. Numa wa Palao mwanenao yo natunao yo yona taupaisowa yodi kabamiya magaina.} kadi tanuwaga.

11 Na hasahasali ye tubu Aikupito yo Kanana udiyedi meta kamkamna lakilakina, na tamadao meta nige gonowana kai se lobai. 12 Na Yakobo wasa ye lapui meta Aikupito unai sola kai maudoina, ede kada kulutubu iya natunao ye hetamalidi se lau bena kai se hemaisa. 13 Yodi kaitaumana helabuina unai Yosepa ye hededehemasalaha uyoi kalidiyena meta iya kadi kaha. Menai kabo Palao Yosepa kana bodao kabidi ye kata. 14 Na kabo Yosepa kalina ye hetamali tamana Yakobo yo kana bodao maudoidi se laoma Aikupito, badodi meta 75. 15 Ede Yakobo ma kana bodao se lau Aikupito unai se miya. Temenai Yakobo ye boita, na kabo tamadao hinage se boita. 16 Tauboita wa sinalediyao se baheidi se uyo Sekema magaina unai. Temenai, Abelahama beyabeyana Hamala natunao udiyedi duha hesau ye hemaisa, yona bwayabwaya. Unai kabo se toledi.” ^{▼▼7:16Setepano hedehedede labui ne ye tolekesegaidi. Sekema unai Yakobo tano hesau ye hemaisa Hamala natunao udiyedi (Genese 33:19). Na Abelahama Hebelona unai duha hesau ye hemaisa Epelon Hitaiti tamowaina unai, bena yona bwayabwaya (Genese 23:15-18). Setepano yona hedehedede taulapuina wa wasa maudoina kabina se katako, yo hinage kabina se kata meta Yakobo se tole Abelahama yodi kabatolena duhana unai (Genese 50: 13), na Yosepa se tole Sekema unai (Josuwa 24:30)}

17 Na kabo Setepano ye hedehedede ye wane, “Mayadaina ye hanahanau Yaubada yona hededehesunuma Abelahama unai kabo ye hemamohoiyei meta kabo tano ye mosei kana isimulita udiyedi, ede kada boda Aikupito unai wa meta ye laki ye lau. 18 Na kabo wasawasa hesau ye tolo Aikupito ye kitahetete. Na iya meta nige Yosepa kabina ye kata. 19 Teina wasawasa ta kada bodao wa ye lupoidi yo ye hekamkamnadi, na ye lauhelilidi natudiyao labahauhaudi numa dageladi udiyedi se toledi na bena kabo unai se boita.

20 Huyana ne unai Mose se labasi ^h, na iya meta wawaya namwanamwana Yaubada matanaena. Nawalai haiyona udiyedi tamana yona numa ena se kitahetete. 21 Huyana Mose se tolehesuwala dagela ena Palao natuna sine ye lobai na ye hai ye kabihelaki ye hemala natuna. 22 Mose meta Aikupito yodi sonoga yo yodi sibasiba maudoidi se hekata na ye haidi, na ye hemala taukulukulu namwanamwana.

23 Huyana Mose yona bolimai 40, meta yona hineli ye ginauli bena yona hali Isalaela tamowaidiyao ye kitadi. 24 Mayadaina ne unai Mose matanaena Aikupito tamowaina hesau ye tolo na Isalaela tamowaina ye kabihenayai. Ede ye gilihai na Aikupito tamowaina wa ye koihemwaloi. 25 Mose yona nuwatu bena kana bodao wa kabo se kitalobai meta Yaubada iya ye hepaisowa na kabo ye gilihaidi. Iyamo nige se kitalobai.

26 Mayadai hesauna kabo Isalaela tamowaidi labui ye kitadi se haihaikabi, ede ye hededelau udiyedi bena nuwadi ye hedede hetaludi ye wane, ‘Tatao, teina ta ma kam kaha. Tabu kwa hewahewaiunu uyoi gomiu!’ 27 Na hesauna, kana kaha ye kabihenayai usei wa, Mose ye kabitepanei na ye hededelau unai ye wane (Esodo 2:14), ‘Kaiteya ye hetologo kama tanuwaga yo tautolehedudulaigai? 28 Bena ku koihemwaloigau, doha lahi Aikupito tamowaina ku koihemwaloi wa?’ 29 Mose hedehedede wa ye lapui ede ye wasabu na Aikupito ye laugabaei ye lau Midiyan unai ye miyamiya, meta ye hemala laolaoma. Menai ye tawasola na natunao loheloheyao labui ye labasidi.

30 Bolimai 40 se lau, na Mose meta balabala hesau unai Sinai kudulina dedekana ena. Na anelu ye taumasalaha kaiwa hesau unai, na kana kao doha kaiwa ye kalapululu. 31 Mose ye siliyata saha ye kita wa unai. Ye sigilau dedekana wa unai bena ye kita namwanamwaei, na Yaubada kalinana ye lapui ye wane, 32 ‘Yau meta kam kulutubu yodi Yaubada, Abelahama, Isako, yo Yakobo yodi Yaubada.’ Mose ye matausi yo ye tabutabubu, na nige ye henuwa ye kaikewalau. 33 Na Yaubada ye hededelau unai ye wane, ‘Kam sendolo ne ku haigabaedi, matawuwuna ede teina meta tano tabuna. 34 Matagu yena kagu bodao ya kitadi meta se kamkamna kalili Aikupito unai. Yodi dou ya lapuidi na ya dobima bena ya gilihaidi. Unai, Mose, kabo ya hetamaligo ku uyo Aikupito.’

35 Mose iya tamowaina ede Isalaela tamowaidi se hedede hesuwala se wane, ‘Kaiteya ye hetologo kama tanuwaga yo tautolehedudulaigai?’ Na Yaubada yona anelu ye taumasalaha kaiwa kalakalasina wa unai, na Mose ye hetamali ye uyo Isalaela bodadi kadi tanuwaga yo taugilihaidi. 36 Iya Aikupito unai Isalaela bodana wa ye woyahaidi, meta laulau gigigigibwalidi hekihekinoidiyao ye ginaulidi Aikupito unai yo Gabwa Pulupululuna unai yo hinage balabala ena bolimai 40 luwadi yena.

37 Iya ede Mose ye hededehemasalaha Isalaela udiyedi ye wane (Dutolonomi 18:15), ‘Yaubada kabo peloweta hesau ye hetamaliyama doha yau. Iya meta kada boda ta unai kabo ye tubu saema.’ 38 Yo iya tamadao bodadi maiyadi se miya balabala gaibu yena, yo hinage anelu maiyana se hedehedede Sinai kudulina unai. Anelu wa hedehedede maumaulina ye mosei Mose unai bena kabo ye hekawadima kalidaena.

39 Na kada kulutubu nige se henuwa Mose se kawakabiyei, na iya se subu na nuwadi se uyo Aikupito. 40 Ede se hededelau Elon unai se wane (Esodo 32:1), ‘Yoda yaubada ku ginaulidi kabo se kedabagunaida, matawuwuna teina Mose ta Aikupito unai ye woyahaida wa, nige kabina ta kata saha ye tubu kalinawai.’ 41 Mayadaidiyao ne udiyedi koitau se ginauli kana kao doha bulumakau natuna, na unai se kaitalasam, yo nimadi wa unai saha se ginauli wa meta unai se gwauyala kalili. 42 Ede Yaubada ye miyasuwalaedi, na ye mosegabaedi na mahana, nawalai, yo kipwala udiyedi se tabaꞌohu. Doha peloweta yodi buka unai se kulihemasalahayako (Emosi 5:25-27):

‘Isalaela tamowaidi, balabala ena kwa sae kwa dobi bolimai 40,
na yau kaliguyena kwa kaitalasam e nige?
43 Molek yona kaba tabaꞌohu ^{▼▼7:43Molekmeta Kanana tamowaidi yodi yaubada hesau. Yodi tabaꞌohuina kana kao ede koitauna yona numa gagilina se ginauli na diyadiyali unai se bahei.} kwa lausini,
yo yomi yaubada Lepan ^{▼▼7:43Lepanhinage yaubada lupolupo hesau, meta Aikupito tamowaidiyao unai se tabatabaꞌohu.} yona kipwala hinage;
meta koitau kwa bom kwa ginaulidi bena kwa tabaꞌohu udiyedi.
Unai kabo ya hetamaligomiu kwa lau Babeloniya unai kabo kwa miya.’
44 Balabala ena tamadao yodi kabalau maudoina unai meta Yaubada kaba tabaꞌohuina se bahei maiyadi. Kaba tabaꞌohu wa Mose ye ginauli meta tautau Yaubada ye hekita wa unai ye ginauliwatani. 45 Na tamadao Yaubada kaba tabaꞌohuina wa se bahei na Yosuwa ye woyaidi se laoma inai na tano ta tamowaidiyao Yaubada ye henaku hepesadi na siya tano ta se hai. Na Yaubada kaba tabaꞌohuina wa inai se hepaisowa ye lau ee Dawida yona huya ena. 46 Na Dawida meta Yaubada yona nuwanamwa tamowaina, na ye kaibwada Yaubada unai taba ye talam na Yakobo yona Yaubada ^{▼▼7:46Yakobo yona Yaubada meta Yaubada kesegana iya ede Dawida ye kaibwada unai na yona kabamiya numana ye ginauli.} yona kabamiya numana ye ginauli. 47 Na numa wa tauginaulina ede Solomona.

48 Na iyamo Yaubada saesae kalilina taba nige tatao nimadi yena numa se ginauli unai ye miya. Doha peloweta ye hededeyako ye wane (Aisaiya 66:1-2):

49 ‘Yaubada ye hedede ye wane,
“Yogu kabatuli ede galewa,
na kaegu kaba tolena ede tanoubu.
Unai numa sahasahana bena ku ginauli yogu kabamiya?
Yo haedi bena yogu kabakaiyawasi?
50 Mata wuwuna ginauli maudoidi ta tauginaulidi ede yau.” ’”
51 Setepano yona hedehedede wa ye tubei ye wane, “Komiu nuwamiu se kwailolo kalili! Nuwamiu yo beyamiu nige kwa hepelitomedi. Komiu doha tamamiyao wa: Huya maudoina Yaluwa Tabuna nige kwa modelau unai. 52 Tamamiyao wa meta kaiteya peloweta nige se hewaiunu yo se kabihenayai? Yo hinage Taulaulaududulaina Tamowaina yona laoma tauhededehemasalahana tamowaidiyao se unuhemwaloidi. Na komiu hinage Keliso kana kwa walohai na kwa unuhemwaloi. 53 Komiu Yaubada yona laugagayo tauhaina ede. Anelu udiyedi ye laoma, na nige kwa kawakabiyei.”

54 Setepano yona hedehedede wa unai Sunedeli numana unai taumiya wa se koipili kalili na kadi kao se heyababadi. 55 Na Yaluwa Tabuna Setepano ye hemwayau, na ye kaikewasae galewa ne meta Yaubada yona namanamali ye kita, yo Yesu ye totolo Yaubada nimatuutuuna wa unai. 56 Na ye wane, “Kwa kaikewasae, galewa kamwasana wa ye tasoke, na Tau Natuna ya kita ye totolo Yaubada nimatuutuuna ne unai.”

57 Yona hedehedede wa unai se yogahi gudugudui na beyadiyao se kabi guduguduidi. Na maudoidi nuwadi kesega se heloi se lau hesabana 58 na se tabehepesalaei magai wa dagelana unai, na se hetubu Setepano se hekalaweku. Na taulauhegilu lupolupo wa kadi kwama se haigabaedi na se toledi hewali hesau hesana Saulo kaena wa unai.

59 Tatao wa Setepano se hekahekalaweku na ye tapwalolo, “Guiyau Yesu, yaluwagu ta ku hai!” 60 Yo ye tulibono na kalina lakilaki yena ye wane, “Guiyau, tatao ta yodi yababa ta unai tabu ku hegiludi.” Na ye gulidobi ede ye boita.